آیا هوش مصنوعی آینده‌ی حافظه‌ی جمعی است؟، مجموعه مقالات با دسترسی رایگان

تعریف «حافظه‌ی جمعی» همواره موضوع بحث و مناقشه‌ی گسترده‌ای میان پژوهشگران علوم انسانی و علوم اجتماعی بوده است که به مطالعه‌ی پویایی‌های یادآوری علاقه‌مند هستند. با این حال، و علی‌رغم دیدگاه‌های متفاوت، اکثر این پژوهشگران بر این نکته توافق دارند که «حافظه‌ی جمعی» شباهتی به «حافظه‌ی رایانه‌ای» ندارد؛ این مفهوم صرفاً مجموعه‌ای از خاطرات و تصاویر گذشته نیست. با این حال، در سال ۲۰۰۰، لیام بنون پیشنهاد کرد که آنچه ما را از درک غنای فعالیت‌های انسانی مرتبط با موضوع یادآوری جمعی محروم کرده، غلبه‌ی مدل رایانه‌ای ذهن در روان‌شناسی شناختی معاصر و پژوهش‌های هوش مصنوعی است، جایی که مدل‌های حافظه‌ی انسانی از رایانش اقتباس شده‌اند.

بیست سال بعد، اما، به نظر می‌رسد که هوش مصنوعی (AI)، و به‌طور خاص هوش مصنوعی مولد، به‌عنوان یک نوع جدید از زیرساخت حافظه، جهشی فناورانه را تجربه کرده است. این حافظه‌ی تولیدشده‌ی رایانه‌ای که ماهیتی نوین دارد، می‌تواند به‌عنوان آینده‌ی حافظه‌ی جمعی ظاهر شود. این پرسش در قلب این شماره‌ی ویژه قرار دارد: آیا هوش مصنوعی (واقعاً) آینده‌ی حافظه‌ی جمعی است؟ با طرح این پرسش (اندکی) تحریک‌آمیز، ما قصد داریم گفت‌وگویی میان متخصصان مطالعات حافظه و کارشناسان مهندسی و یادگیری ماشینی ایجاد کنیم. اکنون روشن است که این دو حوزه می‌توانند از یک گفت‌وگوی آگاهانه و میان‌رشته‌ای بهره‌مند شوند. از این‌رو، در این شماره، مجموعه‌ای از مقالات مقدماتی را ارائه می‌دهیم که توسط نویسندگانی با پیشینه‌های متنوع نگاشته شده‌اند.

برای مثال، در پی همه‌گیری کووید-۱۹، نیاز به سوگواری و یادبود بصری فوری قربانیان، بر هوش مصنوعی تکیه داشت تا یادبودی از پرتره‌های تمامی قربانیان این پاندمی در ایالات متحده تولید کند؛ اما نه بر اساس تصاویر واقعی آنان، که گردآوری آن‌ها به شکلی غیرمغرضانه و عملی ناممکن بود، بلکه از طریق پرتره‌های بازنمایی‌شده که توسط یک هوش مصنوعی بر اساس داده‌های در دسترس از قربانیان (سن، قومیت، جنسیت و غیره) تولید شده بود حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر هوش مصنوعی مولد بتواند امکان یادآوری افراد را برای همیشه فراهم کند، و داده‌های موجود را به حافظه‌های مجسم و ملموس تبدیل نماید، چه پیامدهایی خواهد داشت؟